Vest o smrti glumačkog velikana Mustafe Nadarevića uzdrmala je javnost širom regiona, a šok je podstakla retrospektivno sećanje na umetnika koji je poslednje dane karijere proveo uveseljavajući televizijsku publiku ulogom u sitkomu “Lud, zbunjen, normalan”.
Međutim, teško da se išta može nositi s njegovom filmskom i pozorišnom biografijom.
Igrati Leona Glembaja i Izeta Fazlinovića zahteva isti talenat i jednako glumačko umeće. Obe uloge Mustafe Nadarevića se maestralne, međutim, razorna moć današnje televizije učinila je da jedan od najvećih glumaca s ovih prostora odlazi u secni tipske uloge koja je učinila bosanskohercegovački sitkom popularnim do te mere da se besomučno reprizira godinama, uvek s istom gledanošću i frenetičnom regionalnom pomamom za Izetovim spletkama, rakijom maksuzijom i “kalajisanim suncem”.
Ipak, onima čije pamćenje seže do zlatnih vremena televizije, proslavljeni glumac će se pojaviti u sećanju kao osnivač Hajduka, inžinjer Duje u seriji Televizije Zagreb “Velo misto” s početka osamdesetih, a potom i kao Zijo iz “Oca na službenom putu”, koji na svadbi peva sevdalinku “Smrt braće Morića”. Jedna od najupečatljivijih scena u filmu bio je upravo trenutak na svadbi kada Zijo zbog životne pogreške i rasturanja porodice, u naletu pijanstva čelom razbija staklenu flašu, nakon čega nastavlja da peva.
Film Emira Kusturice iz 1985. godine je pokazao slojevitost uloge koju je u stanju da iznese Nadarević, potvrdivši mu reputaciju karakternog glumca, zahvaljujući čemu se paralelno s njegovom pozorišnom i televizijskom karijerom, počela graditi i ona filmska.
“Mutno je to sve u nama, draga moja Beatrice, neverovatno mutno”, replika je Leonea Glembaja, kojom počinje Krležino kapitalno delo, drama koja kao da je opisala današnje vreme. Glembajevi su bili ubice i varalice, a prikazali su svet u kojem bogati svojim kočijama gaze sirotinju i u kome ljubav traje do trenutka kada nestane novaca.
Međutim, televizijska verzija Krležine drame, reditelja Antuna Vrdoljaka iz 1988. godine pokazuje i kakvu su funkciju televizija i glumački posao imali nekada. Danas je gotovo nemoguće da se dogodi “Velo misto” Miljenka Smoje ili neki novi glumački kalibar poput Nadarevića, koji će biti u stanju da ‘nosi’ klasičnu literaturu i igra neshvaćenog umetnika nasuprot Eni Begović kao baronici Kasteli, a da to ne bude artificijelno i potpuno u suprotnosti sa zahtevima današnje publike.
Ipak, lament o prošlosti tu ne završava. Dve godine nakon “Oca”, 1987. godine, Nadarević se oprobao u jugoslovenskom psihološkom trileru “Već viđeno” Gorana Markovića, koji je prikazao mučne scene sečenja prstiju šake i opsesivno ljubavno ludilo koje je instruktora klavira odvelo u tragediju. U naponu glumačke snage, a nasuprot Anici Dobroj, Nadarević je odigrao lik pijaniste Mihajla, koji se bori s demonima sopstvenog djetinjstva i profesionalnim preokupacijama vezanim za sviranje klavira.
A onda je ponovo stigao u Sarajevo.
Mustafa Nadarević ostvario je zapaženu ulogu u debitantskom dugometražnom filmu prerano preminulog reditelja Benjamina Filipovića “Praznik u Sarajevu” (1991.), koji je govorio o “šanerima”, ljudima s margine društva. Oni su u inostranstvu radne dane provodili kradući, a potom su za praznike dolazili u Sarajevo, gde su imali priliku da budu “vikend gospoda”.
Zanimljivo je da je upravo Mustafa Nadarević obeležio prvi bosanskohercegovački posleratni dugometražni film o opsadi Sarajeva. Bio je to “Savršeni krug” Ademira Kenovića, iz 1996. godine, u kojem je igrao ulogu pesnika Hamze. Nakon što su mu žena i dete otišli iz opkoljenog grada, Hamza pronalazi dvoje siročadi, počinje da se brine o njima i nastoji da ih izvede iz Sarajeva i pošalje kod rodbine u Nemačku.
Film je ostao upamćen po poeziji Abdulaha Sidrana, ali i po autentičnim snimkama razorenog grada, gde u potrazi za devastiranim enterijerima nije trebalo previše scenografski intervenisati. Mustafa Nadarević je igrao i u Oskarom nagrađenom filmu Danisa Tanovića “Ničija zemlja” 2001. godine. Iako je njegov talenat bio vidljiv u brojnim projektima koji su izašli iz granica bivše Jugoslavije, Nadarević nikada nije zaigrao u stranim produkcijama, kao što su to uspeli da učine njegove jednako talentovane kolege, Rade Šerbedžija i Miki Manojlović.
Zapažena je bila i njegova uloga u kratkometražnom igranom filmu “Troskok” (2000.) reditelja Srđana Vuletića. Film nagrađen u Berlinu je govorio o bivšim ljubavnicima, koji su se u ratu našli na suprotnim stranama.
U priči Pjera Žalice o “čoveku koji je došao da popravi bojler, a popravio je ljudska srca”, filmu “Kod amidže Idriza” (2004.), Mustafa Nadarević je igrao naslovnog junaka i osvojio simpatije publike, jer je zajedno sa sjajnom Semkom Sokolović Bertok izneo suštinu mentaliteta i filozofije sarajevske mahale. Amidža Idriz, sa sakoom prebačenim preko ramena i crvenom vunenom kapom, uvukao se u pamćenje filmskih entuzijasta kao jedan od najbolje odigranih likova posleratne kinematografije BiH.
Mustafa Nadarević je rođen u Banja Luci 1943. godine. U Zagrebu je završio glumu na Akademiji dramskih umetnosti, a od 1969. do 2018. godine je bio član glumačkog ansambla Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu.
Na pozorišne daske je postavio drame “Hamlet u selu Mrduša Donja”, “Balkanski špijun”, “Hasanaginica”… Pojavio se u nebrojeno filmova i televizijskih projekata, među kojima su i oni vezani za produkciju BiH (“Gori vatra” Pjera Žalice, “Halimin put” Arsena Ostojića i “Nafaka” Jasmina Durakovića). Od 2007. godine je intenzivno boravio uglavnom u Sarajevu, radeći na seriji “Lud, zbunjen, normalan”, koja je osvojila regionalnu publiku, upravo zbog neprikosnovenog šarma glavnog lika, popularnog Izeta Fazlinovića.
Živeo je skromno, držeći privatni život daleko od medija, a često je govorio da ima mnogo boljih glumaca od njega. Glumački posao je shvatao kao i svaki drugi posao, bez nepotrebne mistifikacije, s jednostavnošću kakvu mogu da poseduju samo oni najveći. U “Savršenom krugu” Mustafa Nadarević je izgovorio simboličan, bezvremenski stih Sidranove pesme “Uzevši kost i meso”:
Meni više ništa, ni ružno ni dobro
ne može da se desi. Ostalo je naprosto
da brojim dane, ko smjeran redov, s malom
razlikom u smislu i žestini.
(Klix.ba)
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com