Mnoge dragocene pozorišne tragove – dokumenta, fotografije, afiše – povodom šest decenija postojanja Pozorišta "Zoran Radmilović" smestio je među korice jedne knjige i sačuvao na taj način od zaborava autor Vuksan Cerović u monorafiji pod naslovom "Pozorište uprkos svemu". Čitaocima bi pored toga mogle biti zanimljive i beleške o prvim susretima s pozorišnom umetnošću, koji su u gradu na Timoku počeli odmah po oslobađanju od Turala. Sve je počelo sa putujućim trupama, čiji su programi u početku bili puni moralističkih i poučnih sadržaja.
Da je Zaječar u početku seoce sa hanom i nekoliko desetina kuća brzo prerastao u jednu od najbogatijih srbijanskih varoši – pokazuje podatak da je krajem 19. veka imao čitalište, gimnaziju, pevačku družinu, đački hor, štampariju i čak četiri lista – "Timočanin", "Timočki glasnik", "Zaječarac" i "Seljakov glas". Veliki korak prema ustaljenijem životu teatra bilo je osnivanje Timočkog povlašćenog pozorišta "Gundulić" iz 1909. godine. Predstave su prikazivane i u kafani "Takovo", koja je posle Drugog svetskog rata pretvorena u Omladinski dom. U salu je moglo da stane više od dve stotine ljudi, trupa je imala odabran repertoar romantičnih komada, melodrama, komada sa pevanjem iz nacionalnog života i ponekog klasika poput Dimine "Dame s kamelijama" ili Šilerovih "Razbojnika".
A onda je 1925. godine započela nova avantura osnivanjem Povlašćenog oblasnog pozorišta Timočke krajine, na čijem je čelu bio poznati glumac Nikola Joksimović. Istorija pozorišnog života, konačeno, beleži da je njegov profesionalni period u Zaječaru započeo 1946. godine. Teatar je smešten u zgradu nekadašnjeg Esnafskog doma i prva proba održana je 7. oktobra: bila je to Nušićeva "Ožalošćena porodica".
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com