BEOGRAD – Izložba povodom obeležavanja 80 godina od ustaškog masakra nad Srbima u Prebilovcima otvorena je danas u Narodnom muzeju i trajaće do 8. avgusta, a Dejan Ristić u izjavi Tanjugu kaže da se u Prebilovcima dogodila jedna faza genocida nad Srbima u NDH.
Postavka se realizuje na osnovu nedavno potpisanog Protokola o saradnji ove dve institucije, a otvorili su je direktorka Narodnog muzeja Bojana Borić Brešković i v.d. direktora Muzeja žrtava genocida Dejan Ristić.
Na izložbi su stolica učiteljice iz Prebilovaca Stane Arnaut, koja je brutalno mučena, a koju su ustaše zatim ubile, fotografije Prebilovaca načinjene neposredno nakon Drugog svetskog rata, kao i one nastale krajem osamdesetih i početkom devedesetih godina prethodnog veka tokom procesa ekshumacije posmrtnih ostataka žrtava iz hercegovačkih jama, njihove antropološke obrade i sahrane.
Dejan Ristić je za Tanjug napomenuo da je avgust posebno tragičan i bolan za srpski narod.
„U avgustu su se desili zločini u Glini, Prebilovcima, Klepcima…Takođe, u avgustu 1941. godine uspostavljen je sistem ustaškuh logora. Zato sada obeleževamo 80 godina od brojnih zločina koje su činile ustaše nad srpskim nedužnim civilima na područiju genocidne Nezavisne republike Hrvatske“, kazao je Ristić i dodao da je zahvaljujući ljubaznosti direktorke Narodnog muzeja izložba postavljena u Atrijumu naše najznačajnije muzejse institucije.
„Našoj javnosti smo predstavili nekoliko prvorazredno dragocenih eksponata od kojih su neki prvi put izloženi u Beogradu. Tu je pre svega stolica učiteljice iz Prebilovaca Stane Arnaut, koja se našla među prvim žrtvama ustaškog pokolja. Stana Arnaut je brutalno mučena, a potom još brutalnije ubijena. Nakon toga su ubijeni i njeni đaci kao i još nesretnih mališana i žena, a potom pobacani u brojne jame u okolini Prebilovaca“, kazao je Dejan Ristić.
On naglašava da je u pitanju jedan od najmonstruoznijih zločina koji se desio za vreme drugog svetskog rata na prostoru nekadašnje Jugoslavije.
„Od oko 1000 žitelja Prebilovaca u tih nekoliko avgustovskih dana stradalo je više od 800 ljudi. Bezmalo sve žene i sva deca, uključujući i bebe i trudnice. Reč je i klasičnom primeru faze genocide koji je počinjen nad srpskim narodom na teritoriji NDH“, kazao je Ristić.
On je dodao da Muzej žrtava genocida insistira na jačanju kulture sećanja i obogaćivanju i objektivizaciji znanja o svemu što se desilo na teritoriji Kraljevine Jugoslavije u Drugom svetskom ratu.
„Pokušavamo da kroz kulturne, umetničke, naučno istraživačke programe doprinesemo boljem poznavanju naše tragične istorije“, kazao je Ristić.
Bojana Borić Brešković je u izjavi Tanjugu navela da će publika imati prilike da vidi kamernu izložbu o tragičnoj istoriji srpskog naroda.
„U prošlom veku se ta istorija desila u selu Prebilovci u kojem je od hiljadu žitelja, ustaške zločine preživelo samo njih 172. Prebilovci predstavljaju jedno o četiri najstrašnija stratišta u svetu po broju ubijenih žitelja nekog sela“, kazala je Borić Brešković.
Posmrtni ostaci žrtava ustaških zločina u Prebilovcima po nalogu jugoslovenske vlasti zabetonirani su 60-ih godina 20. veka u jamama Golubnjača u Ržanom dolu, Bivoljem brdu, Donjoj i Gornjoj Kukavuši, Golubinki kod Šurmanaca,…
Ekshumacije su organizovane tek tokom 1990. i 1991. godine.
Kosti oko 4.000 ubijenih položene su u kriptu Spomen-crkve Sabor srpskih svetitelja i Prebilovačkih mučenika u selu Prebilovci, a opelo je služio patrijarh Pavle.
U junu 1992. godine, u oružanoj akciji „Čagalj“, hrvatske ratne jedinice u Bosni i Hercegovini i pripadnici regularne vojske Republike Hrvatske spalili su selo Prebilovce… Uništene su kuće, oskrnavljeno groblje i minirana Spomen-crkva sa posmrtnim ostacima žrtava od 1941. do 1945. godine.
U nekadašnjoj zgradi osnovne škole „Kralj Milutin“ obnovljena je biblioteka koja nosi ime po učiteljici Arnaut, novoizgrađeni pravoslavni Hram Vaskrsenja Hristovog osveštan je 2015. godine, a u njegovu kriptu položeno je sedam pronađenih kovčega sa posmrtnim ostacima Srba ubijenih u Drugom svetskom ratu.
(Tanjug)
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com