Sumnja da incident, koji se desio u julu 2018. kada je grupa Albanca pokušala da zabrani služenje Svete liturgije Mitropolitu crnogorsko-primorskom Amfilohiju na ostacima crkve Svetog Jovana Vladimira u Svaču kod Ulcinja, ima debelu političku pozadinu — definitivno je potvrđena nakon godinu dana.
Vladajuća koalicija u opštini Ulcinj, koju čine DPS, Socijaldemokrate (SD), Bošnjačka stranka i albanske nacionalne stranke, saopštila je da se opština Ulcinj protivi namjeri Mitropolije crnogorsko-primorske, koja želi da u nedelju 7. jula u Svaču održi Svetu liturgiju. Kao razlog za protivljenje naveli su da se zapravo radi — „o još jednom pokušaju provokacije lokalnog stanovništva od strane Srpske pravoslavne crkve (SPC)“.
Takođe, ničim izazvan, oglasio se i dio islamske zajednice, odnosno — albanski imam Senad ef. Maku, koji je, u otvorenom pismu crnogorskim državnim institucijama, pozvao nadležne da — „preduzmu sve neophodne mjere da spriječe provokativne aktivnosti Srpske pravoslavne crkve prema lokalnom stanovništvu i (albanskom) kulturnom nasleđu“.
Imam u pismu, između ostalog, ističe i da SPC, na čelu sa Amfilohijem, želi da transformiše „objekte Ilira u srpske“, dodajući i da SPC i Amfilohije — „godinama napadaju albanske istorijske spomenike kulture i prave provokacije na albanskoj teritoriji, a sve u cilju njihovog prisvajanja“.
Situacija doslovce izgleda ovako: Albanci, koji iz nekog razloga za sebe tvrde da su Iliri, takođe tvrde i da lokalitet na Svaču predstavlja arheološke ostatke ilirskog, odnosno, albanskog nasleđa, te da je s toga u pitanju i klasična „albanska teritorija“. Država Crna Gora, očigledno, podržava tu tezu, pa je pride odlučila i da zabrani pristup Mitropolitu i sveštenstvu Mitropolije crnogorsko-primorske kako bi obavili Svetu liturgiju na ostacima hrišćanske crkve.
Kako prenosi „Pobjeda“ i portal „Ul-info“ — država je već stala na stranu Albanaca, pa je Uprava policije Crne Gore donijela rešenje o zabrani obavljanja Svete liturgije Mitropoliji crnogorsko-primorskoj ispred hrama Svetog Jovana Vladimira u Svaču.
Arheolog Mladen Zagarčanin, koji je donedavno vršio arheološka istraživanja u Svaču, za Sputnjik tvrdi da država Crna Gora aktivno pomaže Albancima u falsifikovanju istorije tog srednjovjekovnog hrišćanskog i episkopskog grada.
U prilog toj tvrdnji, on podseća da je Vlada Crne Gore još početkom 2000. napravila skandal dozvolivši da se ispred grada Svača postavi jednojezični spomenik (samo na albanskom jeziku), a koji se sastoji od monolitnog crnog granita i na kome piše:
„U čast naših predaka Ilira, koji sagradiše ovaj drevni grad Svač kao zaostavštinu naše albanske kulture“.
Osim što je ovo — „u civilizovanim zemljama nedopustivo“; Zagarčanin dodaje i da je u pitanju i — čist falsifikat.
„Najveći nonsens je da su oni na tom spomeniku preuzeli i prikazali i jedan dio kovanog novca, jer je Svač bio autonomni grad, koji je kovao svoj novac sa likom Svetog Jovana Krstitelja. Taj novac je kovan za vrijeme Nemanjića i najveći je paradoks što je on sada tamo postavljen — kao logo albanske kulturne baštine“, kaže Zagarčanin.
Koliko je priča da je lokalitet na Svaču zaostavština albanskog kulturnog nasleđa zapravo lažna, ovaj arheolog objašnjava i sa sledećim informacijama: da se radi o utvrđenju koje datira još iz 6. vijeka, odnosno iz vremena prije velike šizme i podjele na Zapadnu i Istočnu hrišćansku crkvu; da je grad preživio mongolsku najezdu 1242. godine, kada su u njemu razorene gotovo sve ranohrišćanske i hrišćanske crkve; da ih je prvi počeo obnavljati srpski kralj Uroš Prvi Nemanjić sa svojom suprugom Jelenom Anžujskom i da je, nakon toga, Jelena Anžujska nastavila da obnavlja svetinje sa svojim sinovima Dragutinom i Milutinom.
„Da se sve kosi sa zdravim razumom pokazuje i činjenica da je crkva Svetog Jovana, na čijim se ostacima zabranjuje služenje Svete liturgije Mitropolitu Amfilohiju, sagrađena 1300. godine, za vrijeme srpske kraljice Jelene Anžujske. A da je u osnovi te crkve jedan stariji hrišćanski hram, najvjerovatnije iz 9. vijeka“, kaže Zagarčanin, dodajući da je u sve svoje prste, nažalost, uplela politika.
„Iskopavao sam na Svaču i imao sam velikih problema, jer su tada određene grupacije dolazile i pokušavale da nam prekinu iskopavanje. Ali, mogu slobodno da kažem da to nije ni u kakvoj vezi sa stanovništvom koje je iz okoline Svača. To se diriguje iz drugih centara. Jednostavno — SPC je tu nepoželjna, pa makar samo htela da izrazi pijetet prema jednom velikom hrišćanskom svetitelju sa ovih prostora — Svetom Jovanu Vladimiru“.
„Ja sam siguran da ti ljudi, koji su muslimanske vjere i koji tu dolaze da provociraju — nisu muslimani, nego su plaćenici određenih partija. Zato krivim albanske partije, a najviše Vladu Crne Gore, koja, uz otimanje crkvene imovine, očigledno želi i da dezavuiše pravo činjenično stanje na terenu“, uvjeren je Zagarčanin, koji smatra i da je — „poražavajuće što su danas pravoslavci nepoželjni u onim djelovima Crne Gore u kojima postoji istorija hrišćanskog suživota duža od 700 godina“.
„Ako vi ne možete da pođete i obiđete hram, čiji je ktitor kralj Milutin i majka mu Jelena, onda sam siguran da sve to zdrav civilizacijski razum Evrope, kojoj stremi ’nova‘ Crna Gora — prosto ne može da pojmi“, smatra sagovornik Sputnjika, a na kraju je naglasio i — „da se aktuelne tenzije, bez sumnje, dižu zbog albanskih glasova i zbog pridobijanja jednog dijela albanskih partija“.
„Nažalost, problem Svača nije ni u Albancima. Problem Svača je problem države Crne Gore. Oni su, jednostavno, odlučili da puste određene ljude, kojima ne smeta da tjeraju čovjeka koji sjedi na tronu Svetog Petra Cetinjskog sa drevnih hrišćanskih svetilišta. Po meni — to je poražavajuće, ali je i katastrofa za sveukupne buduće međuvjerske i međukonfesionalne odnose u Crnoj Gori“, odlučno je zaključio Zagarčanin.
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com