Oluja koja je pre nekoliko dana prekrila Peking smeđe-narandžastom bojom nije bila peščana, odnosno ona koja prenosi čestice peska, već oluja prašine.
Beijing and other parts of northern China hit by biggest sandstorm in 10 years; at least 6 dead, 81 missing in neighboring Mongolia pic.twitter.com/rlJa0stgRf
— BNO News (@BNONews) March 15, 2021
Ovo može zvučati kao nevažna razlika koja je bitna samo geolozima, ali veličina čestica igra veliku ulogu po zdravlje stanovnika.
Zrnca peska su čestice prečnika većeg od 0,06 mm, a čestice prašine su manje, laganije i mogu da putuju mnogo, mnogo dalje. Vetar neće tako lako oduvati pesak na udaljenostima od stotine kilometara, dok će prašinu mnogo lakše proširiti i širom sveta.
Čestice manje od 10 mikrometara, a posebno one manje od 2.5 mikrometara, predstavljaju ozbiljnu pretnju za ljudsko zdravlje jer su dovoljno male da mogu da završe u našim plućima.
Ko je glavni krivac?
Šta uzrokuje današnje oluje prašine – radi li se o prirodnom procesu ili je to možda rezultat klimatskih promena? Odgovor je složen i verovatno se radi o kombinaciji više faktora, navodi geolog Mat Telfer sa Univerziteta Plymouth u časopisu Conversation.
Naučnici su u nedavnoj studiji analizirali koliko su u zadnjih 2000 godina u Kini razni društveni sistemi, ali i klimatske promene uticali na učestalost oluja prašine. Ustanovili su da se porast broja oluja podudarao s povećanjem broja stanovništva i jačanjem azijske monsunske cirkulacije.
Zanimljivo je da se učestalost takvih oluja povećavala tokom razdoblja jačih kiša, jer se u tom periodu populacija brže razvijala pa se koristila veća poljoprivredna površina.
Drugi faktor koji utiče na pojavu oluja prašine je prirodnog porekla. Na primer, jedva naseljena depresija Bodele u Sahari najveći je izvor atmosferske prašine na svetu, usprkos svojoj skromnoj veličini. Razlog tome su suvi pustinjski uslovi, površine od finih naslaga sedimenata te obližnje planine koje usmjeravaju vjetar na tom području.
Pozitivna uloga
Oluje prašine imaju i svoju pozitivnu ulogu. Naime, one do okeana prenose ključne mineralne hranjive sastojke, poput gvožđa tako da se ponekad nazivaju đubrivom za okeanske fitoplanktone.
Studija iz 2014. godine pokazuje da više od tri četvrtine otopljenog gvožđa u severnom delu Atlantskog okeana dolazi od saharske prašine. Neka druga istraživanja ukazala su na to da prašina iz Sahare igra presudnu ulogu u đubrenju amazonske prašume hranjivim fosforom.
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com