Film „Stradanje Isusovo“ je film na izgubljenom jeziku prvog veka usred dvadeset prvog. Jedna od prvih Gibsonovih odluka kao reditelja filma „Stradanje Isusovo“ bila je da Isus u filmu govori jezikom kojim je govorio i istorijski Hrist pre dve hiljade godina. Taj jezik je aramejski, jedan od semitskih jezika srodan hebrejskom, koji danas pojedini lingvisti smatraju mrtvim jezikom, iako se još uvek koristi u udaljenim delovima Srednjeg istoka.
Nekada je, međutim, aramejski bio glavni govorni jezik, poput engleskog danas. Do osmog veka p. n. e. aramejski je bio široko rasprostranjen od Egipta do Male Azije i Pakistana i bio je glavni jezik velikih carstava Asirije, Vavilona i carske vlade Mesopotamije. Taj jezik se raširio i do Palestine, zamenivši hebrejski, dotadašnji glavni jezik, između 721. i 500. godine p. n. e. Veliki broj jevrejskih zakona formiran je i zapisan na aramejskom, a na ovom jeziku je napisana i osnova Talmuda.
Isus je pisao i govorio jezikom poznatim kao zapadnoaramejski, što je bio dijalekat koji su Jevreji koristili u to vreme. Nakon njegove smrti, Jevreji su pisali spise na aramejskom, šireći priču o Isusovom životu i poruke na tom jeziku kroz mnoge zemlje. Kao istorijski jezik kojim su izražene mnoge religijske ideje, aramejski je veza između judaizma i hrišćanstva. Profesor Franc Rozental napisao je u žurnalu bliskoistočnih studija: „Prema mom mišljenju, aramejski predstavlja najčistiji trijumf ljudskog duha otelotvoren u jednom jeziku (koji je najdirektnija forma fizičkog izraza uma). Bio je snažno aktivan u onovremenoj duhovnosti.“
Za Gibsona je takođe postojalo nešto neobjašnjivo snažno u tome da se Hristove reči čuju na originalnom jeziku. Ipak, oživeti aramejski u modernom dugometražnom filmu bio je ogroman izazov. Kako napraviti film na izgubljenom jeziku prvog veka usred dvadeset prvog? Gibson je za pomoć zamolio oca Vilijama Fulkoa, sa Katedre za mediteranske studije na Univerzitetu „Loyal Marymount“, jednog od najvećih svetskih eksperata za aramejski jezik i klasičnu semitsku kulturu. Fulko je preveo ceo scenario „Stradanja Isusovog“ na aramejski jezik iz prvog veka za jevrejske likove i na „ulični latinski“ za rimske likove, oslonivši se na svoje bogato lingvističko i kulturološko znanje. Nakon prevođenja scenarija, Fulko je redovno prisustvovao snimanju pomažući u dijalozima, a produkciji je danonoćno obezbeđivao prevode i konsultacije. Kako bi jezik bio što autentičniji, Gibson se konsultovao sa grupama koje još uvek koriste aramejski jezik da bi saznao kako on zvuči. Lepota slušanja ovog jezika koji izumire, seća se on, bila je veoma dirljiva.
Odjednom, cela internacionalna ekipa „Stradanja Isusovog“ je zajednički učila aramejski, najčešće fonetski, postavši tako verovatno jedna od najvećih grupa umetnika koji su zajednički učili neki drevni jezik. Za Gibsona, činjenica da je film na stranom jeziku ima još jednu dobru stranu: aramejski je bio faktor koji je ujedinio mnoge jezike, kulture i porekla. „Dovesti ekipu sa svih strana sveta i organizovati da svi uče isti jezik daje im zajedničku osnovu, nešto što dele i nešto što formira vezu koja je iznad jezika“, kaže on. Takođe, on je pozvao ekipu glumaca da se oslone na svoj fizički i emocionalni doživljaj više nego na reči. „Korišćenje aramejskog zahtevalo je nešto drugačije od glumaca“, primećuje Gibson. „Morali su da kompenzuju jasnoću svog maternjeg jezika. To je dovelo do sasvim drugačijeg izvođenja. Na neki način, bili smo najsličniji starim filmskim stvaraocima, koji su iznad svega pričali priču čistom slikovitošću i izražajnošću.“
Koristan link
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com