Izloženost ljudskog tela radijaciji i zračenju štetna je i pogubna. Koliku količinu radijacije će telo upiti i apsorbovati – zavisi od jačine, tj. doze zračenja i od dužine perioda izloženosti zračenju. To određuje nivo i težinu neminovanih nastupajućih bolesti koje su posledica zračenja.
Iako je radijacija ozbiljna i fatalna po ljudski organizam, ona veoma retko trenutno uzrokuje smrtnost. Dokaz su tri najpoznatija slučaja masovnog izlaganja radijacijskom zračenju (Hirošima, Nagasaki i Černobil). Prilikom ovih katastrofalnih događaja, atomske bombe i havarija atomske elektrane, mnogo je veći broj ljudi umro kasnije od posledica radijacije nego u trenutku izloženosti (eksplozija, havarija).
Ozbiljnost posledica, znakova i simptoma izloženosti radijaciji zavisi od snage izvora zračenja i udaljenosti čoveka od izvora zračenja.
Izloženost (kontaminacija) radijaciji može biti potpuna ili delimična. Takođe, može biti interna ili eksterna, u zavisnosti od toga koji deo tkiva je izložen.
Gastrointestinalni sistem i koštana srž veoma su osetljivi na zračenje. Absorbovana doza zračenja meri se jediničnom oznakom Gy (grej). Znaci i simpomi radijacije obično se javljaju kada je apbsorbovana doza najmanje 1 Gy . Doza zračenja veća od 10 Gy ne može se lečiti i dovodi do sigurne smrti u roku od dva dana do dve nedelje u zavisnosti od doze i trajanja izloženosti.
Treba naglasiti da uobičajna izloženost zračenju poput CT-skenera ili “H“ zraka na rendgenu ne izazivaju radijacijske bolesti jer su doze veoma male, kratkotrajne (ispod 0,1 Gy ) i fokusirane na nekoliko organa i malu količinu tkiva.
Prvobitni znaci i simptomi ozbiljne izloženosti radijaciji jesu mučnina i povraćanje, a u kasnijem periodu kreću ozbiljniji simptomi poput glavobolje, vrtoglavice, gubitka kose, sporog zarastanje rana, krvave stolice, niskog krvnog pritiska, dijareje i slično.
Svako ko sumnja da je bio izložen većoj radijaciji i ima navedene simptome – hitno mora da traži medicinsku pomoć. Osim navedenih direktnih izloženosti radijaciji, postoje i indirektni slučajevi radijacije gde je izvor radijacije ozračeno zemljište.
Takvi slučajevi javljaju se u blizini mesta odlaganja nuklearnog otpada i u slučajevima ratovanja (bombe sa osiromašenim uranijumom, kao kod nas 1999. godine).
Bombe sa osiromašenim uranijumom korišćene su 1999. godine na tlu Srbije: Zbog toga se u kasnijim godinama na mestima gde je korišćen osiromašeni uranijum broj osoba obolelih od malignih oboljenja višestruko uvećao, sve usled indirektne izloženosti „slaboj“ radijaciji, ali dugogodišnjoj.
Najčešći uzroci i posledice
Najčešći uzroci velike i male komtaminacije ljudskog organizma:
nesreće u nuklearnim postrojenjima
detonacija radioaktivnog uređaja
detonacija radioaktivne eksplozivne naprave (prljave bombe)
detonacija standardnog nuklearnog oružja
neadekvatno skladištenje, odlaganje i prevoz nuklearnog ili radioaktivnog otpada
Posledice izlaganja radijaciji su višestruke i veoma ozbiljne, poput leukemije i kancera, uz skoro obavezne mentalne bolesti.
Zbog svega navedenog treba naglasiti da je izloženost radijaciji i kasnije bolesti nastale usled radijacije nešto najgore što može zadesiti savremenog čoveka, jer i pored napredne i savremene medicine, potpuno izlečenje od radijacije skoro da ne postoji.
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com