Francuzi su osvojili Bizertu 1881. godine, razvijajući u njoj snažnu vojnu pomorsku bazu u kojoj će ostati oko osam decenija. U međuvremenu se našla u vrtlogu dva svetska rata. U prvom je bila snažno savezničko uporište, a u drugom su je 1942. okupirali Nemci, da bi je nakon uzastopnih bombardovanja i rušenja maja 1943. oslobodili Amerikanci. Poslednji francuski vojnik napustio je Bizertu 15. oktobra 1963, pet godina posle proglašenja tuniske nezavisnosti. Za oslobođenje grada život je položilo hiljadu mladih Tunišana. Veliki kanal dubine 12 metara, koji spaja morske luke s lukom u Bizertskom jezeru, prokopan je 1889. godine. Natkriljuje ga i deo pokretnog mosta, koji dva sata dnevno propušta brodove sa zastavama iz celog sveta. To je prepoznatljiva gradska atrakcija, a da li će i koliko opstati pokazaće vreme, jer sve više postaje "usko grlo" gradskog saobraćaja.
Malo je poznato da je u priču o prošlosti Bizerte i njene okoline utkana i značajna epizoda iz naše nacionalne istorije. Prema zapisima sledbenika i poštovalaca srpskih ratnika 1914–1918, na inicijativu francuskog generala Emila Geprata, pre devet decenija u severnom Tunisu i susednim afričkim zemljama utočište su našli delovi srpske vojske. U Bizerti i okolini bile su smeštene bolnica i Pešadijska podoficirska škola, iz koje je na Solunski front upućeno 400 podoficira. Niklo je i manje naselje Jugoslovena, čiji su žitelji bili demobilisani vojnici. Imali su biblioteku, pozorište, štampariju. Meštani su široka srca prihvatili iznemogle i ranjene srpske borce posle povlačenja preko Albanije – upućene na oporavak i lečenje – i dobrovoljce pristigle iz prekookeanskih zemalja (oko 60.000 ljudi). U bolnicama je lečeno oko 40.000 vojnika, a oko 3.000 ratnika podleglo je ranama daleko od otadžbine. Sahranjeni su na 24 groblja u 22 grada. Na hrišćanskom ratnom groblju u Bizerti podignuta je spomen-kosturnica okružena starim grobovima, a na spoljnim zidovima ispisana su imena 600 srpskih ratnika koji su tu podlegli ranama ili bolestima. Unutar kapele namernika dočekuju prigodni natpisi, venci posetilaca (najnoviji ambasade Srbije u toj zemlji), ali i upaljene sveće, o čemu brinu lokalne vlasti, koje brižljivo održavaju ovaj prostor.
Hiljadu i po vojnika počiva u delu savezničkog spomen-kompleksa na Srpskom vojničkom groblju u mestu Menzel Burgiba, petnaestak kilometara južnije od Bizerte. Umesto klasičnih spomenika Francuzi su u besprekornom poretku, u senci borova i čempresa, postavili spomen-obeležja u vidu stilizovanih sablji u obliku krsta, na kojima su imena stradalnika i nazivi jedinica kojima su pripadali. Spomen-obeležja srpskim ratnicima su najuređeniji delovi savezničkih spomen-područja u Bizerti i Menzel Burgibi. Ostaje samo da što više građana dođe tu i pokloni se senima predaka. Izazov za one koji brinu o tradiciji i prošlosti, a još više za domaće turističke agencije. One su, recimo, samo u 2006. dovele u Tunis oko 30.000 građana Srbije. Spisak odredišta mogle bi da dopune Bizertom i severnim Tunisom ili da iz poznatih letovališta organizuju posete srpskim vojničkim grobljima, da ona prerastu u neku vrstu tuniskog Zejtinlika. Goste koji pored Bizerte žele da posete i druge znamenitosti tuniskog severa dočekuju mnoga zanimljiva izletišta s različitim sadržajima. Do njih se stiže šumovitim padinama, na kojima se vide crveni krovovi hotela i kuća. Prava retkost za ovdašnje prilike.
Prvo od tih izletišta je Tabarka. Lep primorski gradić u belom, nadomak granice s Alžirom, u moru zelenila, s peščanim i stenovitim plažama i čistim morem, udaljen je 170 kilometara od tuniskog glavnog grada. Tabarka je značajan centar zdravstvenog turizma, talasoterapije (za lečenje i blagotvorno opuštanje), a more je bogato koralnim sprudovima – izazov za ronioce i proizvođače ogrlica i drugih suvenira. Na rubnim delovima i vidikovcima grada su impresivan golf-teren s pratećom školom i Đenovljanska tvrđava iz 16. veka, a u njenom podnožju neobične kamene figure u stenama koje je priroda izvajala. Na sredokraći između dva grada, udaljeno 30 kilometara od Bizerte, leži prostrano prirodno jezero i nacionalni park Ičkul, koji nadvisuje istoimena planina, zimsko stanište oko 80 vrsta ptica. Tokom zime ovde se mogu videti jata koja premašuju 200.000 ptica, a simbol jezera je crveni pelikan. Lovci iz mnogih zemalja rado svraćaju u znamenito planinsko mesto Ajn Dram na nadmorskoj visini od 1.000 metara, na šumovitim padinama Atlasa, koje se zimi povremeno zabele. Odatle kreću u lov na divlje svinje, čije se meso može naći na jelovniku lokalnih lovačkih restorana.
Nedaleko od Tabarke je ušuškano banjsko mesto Hamam Burgiba, u kome se gostima pored netaknute prirode nude različite mogućnosti lečenja mineralnom vodom i njenim isparenjima koja su posebno dobra organa za disanje. Oni koji dublje zađu u unutrašnjost zemlje očekuju iskopine dvaju najznačajnijih gradova iz rimskog perioda koja su puni procvat doživela u 2. i 3. veku. U Bula Regiji razvijenoj u pitomoj ravnici posebnu pažnju privlače ostaci duboko ukopanih soba (donji spratovi vila) radi zaštite od letnje žege, s atraktivnim mozaicima na podovima, stubovima s kapitelima i otvorima za ventilaciju i dnevnu svetlost. Grad je imao oko 70.000 stanovnika (dve trećine su bili robovi). Arheološko nalazište Duga, smešteno na kamenitoj uzvišici (550 metara), najočuvaniji je rimski grad i upisan u registar kulturnih dobara Uneska. Posetioce dočekuju sačuvane ulice i trgovi, ostaci kuća, otvoreno pozorište sa 3.500 posetilaca, Saturnov hram s kapitelima, rezervoari za vodu, lukovi, kapije, statue i ispisani kameni blokovi.
Korisni linkovi
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com