Priča o Sagresu i Sv. Vinsentu govori o najjugozapadnijoj tački Evrope, vekovima smatranoj samim krajem sveta i početkom svih velikih geografskih otkrića. Granica raznolikosti portugalskog krajolika prolazi grubim konturama strmih litica konstantno obavijenih oštrim i hladnim vetrom koji dopire s Atlantika, pa Sagres čini jednim od retih izolovanih mesta u kojem se može doživeti lepota u izvornom obliku, daleko od bliceva fotoaparata engleskih, nemačkih i holandskih turista, koji u najvećem broju posećuju Portugal.
Iza zidova restauriranog dvorca više se, nažalost, ne nalaze ostaci starog pomorskog alata, već su istorijski značajne učionice i prostorije iskorišćene kao izložbeni prostor i suvenirnica. Jedini ostatak čudnovatog nautičkog alata je veličanstveni krug unutar dvorišta Rosa Dos Ventos pomoću kojeg su se merili odnosi pritiska i vetra. Na liticama Sv. Vinsenta smešten je drugi po redu najmoćniji svetionik u Evropi – Cabo de Sao Vincente, čija svetlost dopire i do 100 kilometara na pučinu.
Istorijski značaj ovog "kraja sveta" vekovima se ocrtavao u ulozi poslednjeg konačišta umornih pomoraca koji su poslednji put utovarivali svoje brodove pre raznih prekookeanskih avantura. Ta sirova priroda nudila je nadu i utehu nekadašnjim mornarima i istraživačima, a njeni stražari, veličanstvene stene, bili su hram mira u kojem su se pomorci konsultovali s bogovima koji su im davali uputstva i poslednje savete pre raznih putešestvija. Mnogi avanturisti imali su tada vrlo povoljne uslove za odličnu zaradu, jer su se Evropom širili egzotični mirisi začina s Dalekog istoka za kojima se pomamio ceo "civilizovani" svet. Trgovina mirođijama bila je veoma unosna – ako bi, od pet brodova, četiri potonula zajedno s teretom, taj jedan preostali pokrio bi celi gubitak i još doneo zaradu.
Tako počinje priča o portugalskim osvajanjima i osnivanju prve profesionalne pomorske škole, posle čega granice geografske karte više nikada nisu bile iste. Prema Ptolomejevim kartama (ujedno i jedinom autoritetu srednjeg veka što se tiče izgleda Zemlje), Atlantski okean predstavljao je beskrajnu vodenu masu koju je nemoguće preploviti, a put prema jugu, duž afričke obale, takođe se smatrao neprohodnim, jer se mislilo da se afričko kopno prostire sve do Arktika, i da je sraslo s Australijskim kontinentom. Ptolemej je tako smatrao da Portugal ima najlošiji mogući položaj među svim pomorskim zemljama Evrope, jer leži van jedinog plovnog mora – Sredozemnog.
Međutim, jedna od najistaknutijih ličnosti pomorske istorije, osnivač prve i najveće pomorske škole i organizator istraživačkih pohoda na neistraženi svet, Enrike Pomorac, sin portugalskog kralja Žoaoa Prvog, doveo je u pitanje Ptolomejeve tvrdnje i uočio prednosti položaja Portugala. Ako Ptolomej ne bi bio u pravu, Portugal bi bio odskočna daska za sva otkrića i imao bi najbliži put do Indije. Veliki izazov i osećaj za dobru zaradu podstakao je Enrikea da odbije položaj vrhovnog zapovednika engleske vojske, pa se on povukao u dvorac na rtu Sagres, gde je u samoći skoro 50 godina pripremao plovidbu do Indije.
Za to vreme sakupljao je karte iz različitih delova sveta koje se nisu slagale s Ptolomejevim, sarađivao s arapskim i jevrejskim učenjacima u izradi najnovijih nautičkih instrumenata, podsticao razvoj brodogradnje u zemlji i utemeljio prvu nautičko-hidrografsku školu, iz koje su izrasli najveći pomorci 15. veka. Tako započinje i gradnja brodova sposobnih za plovidbu okeanom, a od običnih ribara i mornara formira se pokoljenje pomoraca, gde ključni deo posade postaju "majstor astrologije" i nautički stručnjak. Enrike Pomorac plodove svog rada nije ubrao za života, ali je svojim naporima postavio temelje budućoj trgovačkoj i kolonijalnoj moći Portugala, pa je tako u 15. veku, zahvaljujući prekomorskim ekspedicijama i otkriću puta do Indije, Portugal preko noći postao prvi pomorski narod sveta i proširio svoju teritoriju za 10.000 puta.
Celu jednu deceniju Portugalci su upravljali većim delom sveta nego što je Rimsko carstvo upravljalo u vreme svoje najveće moći, i to s manje od milion i po stanovnika. Sukobi s Englezima i Holanđanima, kojima su kumovali Španci, i gubitak mnogih kolonija nepovratno su oslabili Portugal, a promena celokupne slike sveta otkrivanjem novih okeana i kontinenata izbrisala je značaj njegovog geografskog položaja.
Korisni linkovi
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com