Magazin Američke Geofizičke Unije EOS je objavio pregled naučnog rada srpskih naučnika koji je od strane editora izabran kao jedan od najznačajnijih radova objavljen u poslednje vreme.
Pregled je objavljen u jednom od vodećih naučnih časopisa iz oblasti geonauka – Geophysical Research Letters. Reč je o rezultatu istraživanja naučnika Instituta za fiziku Univerziteta u Beogradu (dr Aleksandra Nina i dr Vladimir Srećković), Prirodnomatematičkog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu (dr Saša Simić) i Astronomske opservatorije u Beogradu (dr Luka Č. Popović).
U radu je prikazano ispitivanje kratkotrajnih reakcija niske jonosfere na upade visokoenergijskog zračenja gama bljeska koje do sada nisu bile detaljno ispitane.
Gama bljeskovi su fenomeni sa najvećom energijom u svemiru, nastali kao proizvod eksplozija u dalekim galaksijama koje emituju ogromne količine energije u vidu gama zraka. Ovo zračenje se prostire i kroz naš Sunčev sistem a potencijalna šteta od njega navodi naučnike na važno pitanje: Kako gama zraci interaguju sa Zemljinom atmosferom?
U ovom radu naučnici iz Srbije su koristili statističku analizu da ispitaju osobine jonosfere tokom uticaja gama bljeskova koji prilikom prolaska kroz atmosferu jonizuju gas i samim tim povećavaju gustinu elektrona i jona. Ovaj porast gustina utiče na strukturu jonosfere i prostiranje radio talasa kroz nju tako da jonosferske promene mogu biti detektovane merenjem jačina radio signala koji se prostiru ka visokoj atmosferi i nakon refleksije vraćaju na površinu Zemlje.
Naučnici su u publikovanom istraživanju analizirali periode tokom 54 gama bljeska detektovana teleskopom na Nasinom satelitu Swift i na osnovu ispitvanja razlike u onosu na konstantne male jonosferske varijacije identifikovali periode inteziviranja jonizacije niske jonosfere menifestovane pojačanjem jačina primnjenih signala.
Vremena i lokacije poremećaja su odredili pomoću radio signala vrlo niskih i niskih frekvencija emitovanih iz Nemačke, Velike Britanije, Italije, Islanda, Australije i SAD i registrovanih u Srbiji prijemnikom radio signala lociranim na Institutu za fiziku u Beogradu. Pomenuti predajnici i beogradski prijemnik su deo mreža velikog broja perdajnika i prijemnika radio signala lociranih širom sveta koji se koriste za posmatranje i dijagnostiku niske jonosfere.
Ovakva postavka i dobra vremenska rezolucija primljenih signala omogućava detekcije brojnih uticaja na atmosferu kao što su na primer uticaji sa Sunca. Tim koji je radio na istraživanju je detektovao kratkotrajne reakcije u niskoj jonosferi koje ne dovode do intenzivnih dugotrajnih poremećaja i dobijenim rezultatima potvrdio postojanje razmatranih kratkotrajnih reakcija niske jonosfere kao i pogodnost pomenutog metoda za detekciju gama bljeskova.
Reakcije jonosfere su zabeležene neposredno nakon detekcije gama bljeskova na satelitu i sa zakašnjenjem od 60-90 sekundi. Različita vremena inteziviranja signala u odnosu na satelitsku detekciju su ukazala na mogućnost postojanja sekundarnih procesa koji uzrokuju jonizaciju u niskoj jonosferi što u budućnosti otvara mogućnost detekcije gama bljekova tehnikom baziranom na njihovom indukovanju.
Predstojeća istraživanja u kojima i naučnici iz Srbije planiraju da daju svoj doprinos će pomoći u nadogradnji ovih zaključaka i poboljšati detekciju gama bljeskova što je od suštinskog značaja za širenje naučnih saznanja o našem Sunčevom sistemu, prenose beogradski mediji.
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com