Ime našeg glavnog grada, Beograda, ponavlja se širom sveta u čak 11 slučajeva, od čega se čak njih sedam nalazi u Americi. I dok nas ta informacije više ne čudi, na društvenim mrežama se pojavila nova enigma – „Pančevački trougao“ – tri Pančeva raspoređenih u skoro savršenom trouglu.
I to na teritorijama Srbije, Ukrajine i Bugarske. Slika ovog „pančevačkog trougla“ zaintrigirala je veliki broj korisnika Fejsbuka i Tvitera, a rešenje se krije u našoj burnoj istoriji.
Naime, odgovor datira iz sredine 18. veka kada su srpski seljaci, vojnici – graničari krenuli u seobu. Jedna od seoba , na istok, desila se u doba vreme velikih političkih previranja u Banatu, na tlu današnje Mađarske i Rumunije, piše Politika.
Razgraničena je Potisko-pomoriška vojna granica, a uspostavljena 1751. godine, čemu je kumovala carica Marija Terezija kako bi pridobila ugarsko plemstvo. Baš tada i zbog toga, mnogo Srba koji su pola godine orali zemlju, a drugu polovinu čuvali granicu, sa familijama krenulo je put carske Rusije.
Pančevski Trougao pic.twitter.com/JWroDqqR7x
— 𝐊𝐨𝐧 𝐒𝐡𝐨𝐧𝐧𝐞𝐫𝐲 𝟓𝐆 (@markojkon) December 9, 2019
Kolonisti u Rusiji
Dočekala ih je carica Jelisaveta Petrovna, kći Petra Velikog i Katarine Prve, i podelila im zemlju na kojoj „od stvaranja sveta niko nije živeo” kako je zabeležio srpski vojnik Simeon Piščević u svojim „Memoarima”.
Tu, duž granice carstva sa Turskom, pre ravno 265 godina, 1753. nastala je provincija Nova Srbija (Nova Serbija), na teritoriji današnje Kirovkradske oblasti u Ukrajini i vojničko-ratarska naseobina Slavjenoserbija na području reke Lugana.
Srpski kolonisti su sem nostalgije i zavežljaja u Rusiju tog doba doneli i imena gradova odakle su poticali. Tako i jedno na reci Sinusa u konjičkom distriktu dobi ime Pančevo.
Prvih godina život je bio težak u pustoj stepi bez igde ičega. Izvori beleže da su ovi „Pančevci” jeli travke koje su se mogle kuvati i „neko korenje, koje je ličilo na crni i beli luk”, a živeli pod šatorima ili kolibama od pruća i granja, koje su pokrivali travom.
„Svuda je”, piše Piščević, „bio jad, žalost, a ljudi ličili na nesrećne brodolomnike”. Plata tim „večnim graničarima” stizala je sa zakašnjenjem i neredovno i trošena je samo na odelo i druge vojne potrebe, ali se „došljaci brzo prihvatiše zemlje, uzajamno se pomagaše i tako od nemaštine otimaše”, kako je on zapisao.
Duž tih teritorija, nicali su gradovi nama poznatih imena: Iz Panonske nizije Sombor (Dikivka), Vršac (Nesterivka), Subotica (Mala Ađžamka), Mošorin (Nekrasivka), Senta (Mogilovo), Kanjiža (Tri Barjaki), Martonoš (Jermina Balka), Pančevo (Oljhovatka), Čongrad (Andrusivka) u Mađarskoj, Zemun (Plahtijevka), Kovin, Bečej (Usikivka) ostaše „na rosijskim kartama 19. veka” – za večnost.
Kad je 1862. godine u Rusiji bio popis stanovništva u Hersonskoj guberniji, nađeno je još 1.000 duša koje su tražile da se zabeleži da su oni: Srbi. Da im se zapiše kad umru da su tom narodu pripadali i srcem svojim bili odani otadžbini. Nepune četiri decenije kasnije, 1900., nije više potojao nijedan građanin koji se deklarisao kao Srbin.
Ako se danas zagledamo u geografsku kartu Ukrajine, u kojoj počivaju kosti tih iseljenika, naći će se blizu Mirgoroda, Martonoš, na reci Ingul – Pančevo i jedna Subotica i Kanjiža i Nadlak.
Nova Serbija i Slavjenoserbija, kao graničarska područja, koja su dobro poslužila u ratovima druge polovine 18. veka, postojala su tek nešto više od decenije. Manifestom carice Katarine 1762. i ukazom ruske vlade 1764. godine ukinute i uključene u nove gubernije.
Osta zabeleženo i to da je u Novoj Serbiji i Slavjenoserbiji bilo oko 26.000 duša, a danas u ukrajinskom Pančevu živi 1.844 stanovnika.
Srpske seobe
Ali Pančeva ima još i na drugim geografskim širinama. Takvo je i ono među 117 sela u oblasti Krđžali na teritoriji istoimene opštine i oblasti jugoistočne Bugarske, na granici sa Grčkom. Mesto je malo, sa još uvek zemljanim putevima, a prema novom popisu ima samo 428 stanovnika koji žive na obroncima Rodopskih planina.
O srpskim seobama u ovaj kraj sveta malo se zna, a danas u bugarskom Pančevu većinski živalj je turska etnička zajednica. Prve komšije su mu sela Skališe i Soliše, od Plovdiva je udaljeno 78, a od Sofije oko 200 kilometara, piše Politika.
Okolina bugarskog Pančeva najviše je poznata turistima, koje privlači prirodnim i istorijskim znamenitostima. Na četiri kilometra od sela nalazi se prirodni fenomen „Kamena svadba”, grupa stena koje dostižu visinu od 10 metara i podsećaju na ceremoniju venčanja.
Nekoliko kilometara dalje, vremenu odoleva Tračanska tvrđava, podignuta između 7. i 1. veka pre nove ere, a na 20 kilometara je i arheološki kompleks „Perperikon”. A ima još nešto zanimljivo na mapi južne Bugarske. Hronika ovog kraja kaže – tu je i jedno od najvećih i najstarijih sela, a zove se Starčevo! Zvuči li vam poznato?
(Blic)
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com