Od antičkog doba do danas, svetsku istoriju oblikovale su brojne dinastije za koje se vezuju brojne pobede, porazi, savezi i intrige. Moćne dinastije usmeravale su svetsku politiku, finansije ali i kulturu i umetnost.
„Nacionalna geografija“ napravila je listu od deset „kraljevskih“ porodica koje su oblikovale istoriju čovečanstva.
1. Dinastija Plantagenet
Dinastija Plantagenet, koja je iznedrila 15 engleskih vladara, potiče od anžujskih grofova Francuske. Ovu englesku kraljevsku dinastiju uspostavio je u 12. veku Henri Drugi Plantagenet, sin Žofrue od Anžuja. Veruje se da njihovo porodično ime potiče od latinske reči planta genista što je naziv za sirak, zato što je otac rodonačelnika dinastije, Žofrua petog, često nosio grančicu sirka na svojoj kapi.
Za vreme vladavine ove dinastije (od 1154. do 1485. godine), Engleska je doživela procvat. U njihovo vreme nastala je umetnost koju danas doživljavamo karakterističnom za Englesku, a gotski stil koji je inspirisao jednu od najvelelepnijih građevina tog vremena, Vestminstersku opatiju, bio je veoma popularan, piše „Kafenisanje.rs“.
Oformili su zakone koji su oblikovali Englesku, a za vreme njihove vladavine nastala je i kontroverzna povelja Magna karta. Čak i Parlament Engleske ima svoje korene u vladavini Plantageneta, kao i prestižni univerziteti Oksford i Kembridž.
Vladavina dinastije Plantagenet završila se 1485. smrću Ričarda trećeg kog je u bici potukao Henri Tjudor, nakon čega je na čelo zemlje doveo svoju porodicu.
2. Julijevci-Klaudijevci
Dve moćne porodice Starog Rima spojile su se u još veću dinastiju koja je ispisala istoriju carstva. Dinastija Julijevci-Klaudijevci odnosi se na pet najvećih rimskih careva koji su vladali između 14. pre nove ere i 68. godine i bili su povezani brakovima ili usvojenjem: Avgust, Tiberije, Kaligula, Klaudije i Neron.
Sve je počelo sa Oktavijanom Avgustom, prvim rimskim carem koji je posmrtno usvojen od strane svog ujaka Gaja Julija Cezara nakon Cezarove smrti. On je bio revolucionarni diktator i državnik sa vizijom koji je postavio temelje za romanizaciju Zapadne Evrope.
Svih pet careva pratilo je sličan obrazac. Na vlast su došli kroz porodične veze, Carstvu su dodali nove teritorije, pokrenuli ogromne građevinske projekte, narod ih je voleo, ali su ih njihovi senatori odbacili. Kaligula je ostao upamćen kao despotski vladar koji je svog konja Incitata imenovao za konzula i ubijen je od strane člana pretorijanske garde. Klaudije je napao Britaniju i Mauritaniju i pripojio ih Carstvu. Veruje se da ga je otrovala njegova četvrta žena Agripina kako bi njen sin Neron što pre došao na vlast. Julijevsko-klaudijevska dinastija se ugasila Neronovim samoubistvom 68. godine.
3. Dinastija Ptolomeja
Osnivač dinastije Ptolemeja bio je jedan od vojskovođa Aleksandra Velikog – Ptolemej. Nakon Aleksandrove smrti 323. godine p.n.e, svaki od njegovih vernih generala postao je namesnik nekog regiona velike imperije. Ptolomej je dobio Egipat i 305. p.n.e. samoproglasio se za kralja Ptolemeja prvog. Egipćani su ga prihvatili kao naslednika faraona i njegova dinastija je vladala Egiptom tri naredna veka.
Ptolemej prvi osvojio je nove teritorije, među kojima su Kipar, Palestina i mnoga grčka ostrva. Tokom njegove vladavine izgrađena je čuvena Aleksadrijska biblioteka koja je Aleksandriju pretvorila u centar nauke i umetnosti, a Egipat u političku i ekonomsku prestonicu drevnog sveta. Za vreme vladavine dinastije Ptolemeja, zemlja je zadobila brojne ožiljke ratujući sa dinastijom Seleukida čiji je osnivač takođe jedan od vojskovođa Aleksadra Velikog.
Najzvučnije ime dinastije Ptolemeja je Kleopatra sedma koja je izazvala sukob između Rima i Egipta. Pobunila se protiv svog brata i supruga Ptolemeja dvanaestog i svrgnula ga uz pomoć Julija Cezara.
Avgust je 31. godine porazio Kleopatru i Marka Antonija bacivši Ptolemejide na kolena. Kleopatrinim samoubistvom prestaje da postoji dinastija koja je tri veka upravljala sudbinom celog Mediterana.
4. Dinastija Ming
Nakon uspešnog uklanjanja mongolske dinastije Juan sa čela kineske imperije, 1368. godine došao je na presto prvi car dinastije Ming. Džu Juen Džang, čije je carsko ime bilo Hung-vu, ubrzo je postao okrutan i moćan vladar koji je vodio svoju vojsku u invaziju na Mongoliju, a do svoje smrti 1398. imao je veći deo centralne Kine u svojim rukama i primoravao je Koreju da plaća danak.
Za vreme vladavine dinastije Ming, Kina je dostigla materijalni prosperitet i socijalnu sigurnost. Broj stanovnika narastao je do neverovatnih 200 miliona, sa vojskom koja je brojala preko milion vojnika.
Carevi iz dinastije Ming pokrenuli su ambiciozne projekte: obezbedili su moćnu flotu kojom je istraživač i pomorac Dženg He plovio do Afrike, zatim obnova Velikog kanala i učvršćivanje Kineskog zida. U 15. veku glavni grad postao je Peking.
5. Klan Džingis-kana
Džingis-kan, čije je pravo ime bilo Temudžin, bio je osnivač i veliki kan Mongolskog carstva. Smatra se za jednog od najvećih vladara i osvajača u istoriji, napravivši najveće kopneno carstvo na svetu koje se prostiralo od Žutog mora do Kaspijskog jezera. Veliki kan umro je 1227. godine i sahranjen je na tajnom mestu.
6. Habzburzi
Habzburzi su jedna od najpoznatijih vladarskih kuća Evrope čije ime potiče od švajcarskog dvorca Habičtsburg (Jastrebov dvorac), koji je bio sedište porodice u 12. i 13. veku. Krenuvši iz jugoistočne Nemačke, Habzburzi su svoj uticaj proširili i na istočne krajeve Svetog rimskog carstva. Nakon samo dve-tri generacije, uspeli su da dosegnu carsko postolje koje će, uz kraće prekide, držati vekovima.
Dinastija koja je imala dominantnu ulogu u Evropi od 15. do 20. veka, podarila je kraljeve Engleskoj, Španiji i Portugaliji. Habzburzi su vrhunac moći dostigli u 16. veku, da bi njihova popularnost posle Tridesetogodišnjeg rata značajno opala. Nakon abdikacije španskog kralja Karla petog, dinastija se podelila na španske Habzburgovce i austrijske Habzburgovce.
Španski Habzburgovci nestali su 1700. godine smrću Karlosa drugog koji je bio fizički nesposoban i mentalno retardiran zbog brojnih incesta u njegovoj porodici.
Naslednica poslednjeg austrijskog Habzburga, Marija Terezija, udala se za lorenskog vojvodu Franca Stefana, pa su njihovi potomci nastavili habzburšku tradiciju pod dinastičkim imenom Habzburg-Loren.
Poslednji monarh dinastije Habzburg, Karl prvi od Austrije, vladao je do 1918, kad je Austrija postala republika. Današnji glavni predstavnik ove porodice je Karl fon Habzburg, sin Otoa i unuk Karla prvog.
7. Dinastija Mediči
Ozloglašeni i glamurozni, istorija porodice Mediči je priča o zavisti, intrigama, uspenju do najviših vrhova vlasti i moralnom propadanju. Medičijevi su vladali Firencom, čime su je doveli do najviših vrhova ekonomskog, političkog i umetničkog napretka.
Počeli su kao bankari srednje klase i obogatili se trgujući tekstilom. Zahvaljujući svojim vezama u političkom svetu Firence, napravili su moderan bankarski sistem koji će uskoro početi da dominira svetom. Sklapali su ugovore sa samim Vatikanom i osigurali kontinuirani uspon na poziciju najmoćniije i najuticajnije porodice u Firenci od 13. do 17. veka. Banka Mediči postala je najmoćnija institucija te vrste u Evropi.
Porodica Mediči bila je pokrovitelj umetnosti, dižući italijansku umetnost i književnost na viši nivo, a Firenca je procvetala pod njihovom vlašću. Lorenco Veličanstveni sponzorisao je brojna remek dela i bio je Mikelanđelov prvi mecena.
Medičijevi su iznedrili trojicu rimskih papa: Lava desetog, Klementa sedmog i Lava jedanaestog, kao i brojne članove britanskih i francuskih kraljevskih kuća, među kojima je kraljica koja će promeniti sudbinu Francuske.
Katarina Mediči, kraljica Francuske od 1547. do 1559. podržavala je rimokatolike u borbi protiv hugenota, pripadnika Protestantske reformističke crkve Francuske i bila je u savezu sa katoličkom frakcijom grofa od Giza koji je odgovoran za pokolj hugenota 1572. godine, poznat kao Vartolomejska noć.
8. Dinastija Kapeta
Dinastiju Kapeta osnovao je Igo Kapet koji je bio kralj Francuske od 987. do 996. godine. Igo je bio slab vladar i dinastija je otpočela teritorijalnu ekspanziju tek za vreme Luja šestog Debelog. Međutim Filip drugi je prvi koji zaslužuje titulu prvog velikog kralja dinastije Kapet jer je uspeo da povrati francuske teritorije koje su pale u ruke Britanaca.
Šarl četvrti Lepi bio je poslednji muški potomak dinastije Kapet i presto je 1328. pripao porodici Valoa, naslednicima Kapeta po sporednoj liniji.
Do kasnog srednjeg veka, porodica Kapet već je bila najveća kraljevska porodica u Evropi. Dinastija je dala 38 francuskih kraljeva, 9 portugalskih kraljeva, 11 kraljeva i kraljica Napulja, 12 kraljeva Navare, 10 kraljeva i kraljica Španije, kao i nebrojeno mnogo prinčeva, vojvoda i grofova koji su dominirali zapadnoevropskim aristokratskim porodicama od Engleske do Napulja i od Holandije do Poljske.
Dinastija Kapet zaslužna je i za mnoge francuske zakone i institucije koje su poživele sve do Francuske revolucije. Takođe, oni će ostati upamćeni kao jedna od najincestuoznijih dinastija u istoriji jer su brakove često morali da sklapaju rođena braća i sestre kako bi osigurali svoju poziciju. Današnji potomci ove dinastije su kralj Huan Karlos od Španije, kralj Albert drugi od Belgije i veliki vojvoda Henri od Luksemburga.
9. Rotšildi
Majer Amšel Rotšild (1744-1812) bio je zajmodavac iz Frankfurta čija je strategija za uspeh dovela njegovu porodicu do najvišeg vrha finansijske i ekonomske moći. Njegov glavni cilj bio je kontrola i rast porodičnog biznisa zbog čega je doneo određena pravila koja je preneo na buduće generacije: samo muškarci mogu da vode posao, najstariji sin najstarijeg sina je glava porodice i potomcima se savetuje da sklope brak sa pripadnicima familije kako se novac ne bi rasipao.
Njegov sin Nejtan Majer Rotšild preselio je porodični posao u London i doživeo veliki uspeh kad je 1814. godine počeo da izdaje obveznice za državne kredite što je iskoristio da proširi svoj posao.
Porodica je finansijski pomagala britansku i Napoleonovu vojsku u Napoleonovim ratovima. Godine 1815. pomagali su britanske kolonijalne ratove, a 1818. su odobrili kredit pruskoj vladi. Do 1820. Rotšildi su bili toliko moćni da su bili u mogućnosti da pomognu Banci Engleske kako bi izbegla finansijsku krizu.
Uprkos svojim skromnim počecima, ova jevrejsko-nemačka porodica je uskoro vodila poslove širom sveta i čak je dobila plemićke titule od britanske i austrijske vlade. Sredinom 19. veka, Rotšildi su dostigli vrhunac svog poslovanja nakon otvaranja banaka u većini evropskih zemalja, ostvarivanja uticaja u Austriji, Švajcarskoj, Francuskoj i Nemačkoj i izgradnje prvih evropskih pruga. Godine 1875, Nejtanov sin Lionel pozajmio je četiri miliona funti britanskoj vladi kako bi kupila akcije za Suecki kanal. Do tada, porodica Rotšild je već posedovala najveće bogatstvo na svetu.
10. Porodica Nehru-Gandi
Nehru-Gandi je porodica koja je oblikovala modernu Indiju i ne treba ih mešati sa Mahatmom Gandijem s kojim nisu u srodstvu, iako imaju isto prezime i borili su se za nezavisnost Indije kao i on.
Džavaharlar Nehru bio je borac protiv britanske okupacije Indije i sprovodio je brojne akcije koje su dovodile do građanske neposlušnosti zbog čega je završio iza rešetaka. Nakon što je pušten 1945. godine, igrao je važnu ulogu u pregovorima za nezavisnost Indije i Pakistana. Godine 1947. postavljen je za premijera Indije i tu funkciju obavljao je do smrti, 1964.
Njegova ćerka Indira Gandi provela je godinu dana u zatvoru zbog borbe protiv britanske okupacije. Bila je premijer Indije između 1966. i 1977. i ponovo od 1980. do 1984. vladajući kao diktator. Dana 31. oktobra 1984. Indiru je ubio njen lični telohranitelj za kog se ispostavilo da je jedan od sikijskih zaverenika.
Sličnu sudbinu doživeo je i njen sin Radživ Gandi koji je ubijen tokom predsedničkih izbora 1991. godine kad se jedna devojčica opasala i raznela bombom u saveznoj državi Tamil Nadu. Ovo je učinjeno da bi se sprečila namera da indijska vojska ponovo uđe u Šri Lanku.
Političke ambicije ove porodice nisu ugasila ni dva atentata, pa je tako Radživov sin Rahul Gandi ušao u politiku 2004. godine.
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com