Miler-Lajer je jedna od najpoznatijih optičkih iluzija koja ilustruje kako ljudska percepcija može biti prevarena.
Ova iluzija se sastoji od dve linije iste dužine, koje su na krajevima označene strelicama u različitim pravcima. Jedna linija ima strelice usmerene ka spolja, dok druga ima strelice usmerene ka unutra. Iako su linije iste dužine, ljudi imaju tendenciju da percipiraju liniju sa strelicama prema unutra kao dužu od linije sa strelicama prema spolja.
A koja linija je duža?
Pogledajte dobro.
Ova iluzija pokazuje kako naš mozak tumači geometrijske oblike na način koji može biti netačan, jer mozak koristi prostorne znakove (kao što su strelice koje pokazuju dubinu) da stvori lažnu percepciju dužine.
Istraživači vida su pretpostavili da nam iluzija govori nešto osnovno o ljudskom vidu. Kada su ih pokazivali ljudima sa normalnim vidom, bili su ubeđeni da će linija sa strelicama prema unutra izgledati duže od linije sa strelicama napolju.
Ali onda, 1960-ih, pojavila se ideja da bi kulturno iskustvo moglo igrati ulogu. Do tog trenutka, kaže PopScy, citirano od strane Smitsonijan, kako piše profesor marketinga i psihologije Univerziteta Njujork Adam Alter, „skoro svi koji su videli ovu iluziju bili su iz zapadnih, bogatih, demokratskih društava“.
Bušmani ne primećuju razliku
Ovi ljudi su liniju sa strelicama usmerenim ka unutra shvatili kao dužu liniju. Međutim, kada su počeli da testiraju iluziju u različitim kulturama i među različitim etničkim grupama, otkrili su da ona nije univerzalna, prenosi City Magazine.
Testiranje iluzije Miler-Lajer među afričkim plemenima kao što su Bušmeni u južnoj Africi, pleme Suku u severnoj Angoli i pleme Bete u Obali Slonovače pokazalo je da pripadnici ovih zajednica nisu iskusili iluziju na isti način.
Bušmani, na primer, nisu primetili razliku između linija, smatrajući ih gotovo identičnim po dužini. Sličan rezultat su dobili pripadnici plemena Suku i Bete, koji su videli liniju B (koja ima strelice usmerene ka unutra) samo nešto dužu od linije A (koja ima strelice usmerene ka spolja).
Ovo otkriće izazvalo je veliku debatu među naučnicima, jer se pokazalo da iluzija nije univerzalna, već je pod uticajem kulturnih iskustava. Naime, ljudi koji žive u zapadnim društvima, gde su okruženi geometrijskim oblicima, pravim linijama i prostornim predstavama u arhitekturi, razvijaju specifičnu percepciju koja je sklonija da budu prevareni ovom vrstom iluzije.
Nasuprot tome, pripadnici afričkih plemena, koji nisu bili izloženi takvim geometrijskim prikazima u svom svakodnevnom životu, nisu razvili iste perceptivne tendencije i stoga nisu bili podložni istoj vrsti optičke obmane.
Zavisi od kulturnog iskustva
Ove studije su postavile pitanje da li je Miler-Lajerova iluzija rezultat specifičnog kulturnog iskustva, koje oblikuje način na koji ljudi percipiraju prostor i geometriju, ili je zasnovana na nekoj biološkoj i univerzalnoj osobini ljudske percepcije. Dalja istraživanja, uključujući testiranje sa kompjuterskim modelima, sugerišu da se ove razlike ne mogu u potpunosti objasniti samo kulturnim faktorima, ali da postoji i duboka veza sa načinom na koji ljudski vizuelni sistem obrađuje informacije.
Dakle, dok su ljudi iz W.E.I.R.D. društva (zapadna, obrazovana, industrijska, bogata, demokratska) imaju tendenciju da padnu na Miler-Lajerovu iluziju, ljudi iz drugih kultura, kao što su plemena Bušmena i Suku, često nisu podložni ovoj optičkoj iluziji, što pokazuje da percepcija ova iluzija je u velikoj meri oblikovano kulturno iskustvo.
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com