Knez Aleksandar Karađorđević je 1851. godine doneo akt kojim se uspostavljaju trajna prezimena po najstarijim i najznačajnijim precima.
Prezime je za Srbe uvek bilo „porodično ime“ koje je ukazivalo na poreklo, pripadnost i dnevne pretke. Ova prezimena su nosile srednjovekovne porodice i vladarske dinastije, kako piše Nportal.
Branković
Srpska vladarska porodica iz 14. i 15. veka je imala burnu istoriju. Neki su proglašeni svecima, druge su oslovljavali, uglavnom bez istorijskog pokrića, izdajicama.
Najpoznatiji predstavnik ove dinastije je Vuk Branković, učesnik boja na Kosovu, oženjen Maron, ćerkom kneza Lazara i kneginje Milice. Kasnije su nosili titulu despota i bili na tronu srpske države. Veruje se da danas nema direktnih potomaka ove loze, ali to nije potvrđeno.
Branivojević
Vlastelinska porodica je u drugoj polovini 13. i prvoj trećini 14. veka vladala Humom, a rodonačelnik, vlastelin Branivoje, je od kralja Milutina dobio na upravu Ston i Pelješac.
Posle smrti kralja Milutina, praktično su se otcepili od kraljevine pa su započeli širenje svojih poseda.
Balšić
Srednjovekovna dinastija koja je upravljala Zetom od 1360. do 1421. godine. Posle smrti cara Dušana Silnog, Balšići postaju gospodari Zete, priznajući samo formalno vlast naslednika cara Uroša Nejakog.
Vlastimirović
Prva srpska vladarska porodica o kojoj postoje istorijske beleške je naziv ponela po rodonačelniku i stvoritelju prve nezavisne srpske države – knezu Vlastimiru. Ponekad se ova porodica naziva i Višeslavići ili Višeslavljevići prema prvom vladaru čije nam je ime poznato – knezu Višeslavu.
Vojinović
Vlastelini koji su igrali vrlo značajnu ulogu na Nemanjićkom dvoru, a pogotovo nakon smrti cara Dušana. Tokom raspada carstva, predstavnici su im bili Vojislav Vojinović i njegov bratanac Nikola Altomanović, najjače velmože tadašnje Srbije.
Vojisavljević
Preko Jovana Vladimira je ova dinastija nasledila vlast nad Dukljom. Vladali su tim područjem i okolnom regijom, uključujući i Zahumlje, Rašku i Bosnu. Vladavina im je trajala od 1034. do 1186. kada dominaciju nad ovim prostorima preuzimaju Nemanjići.
Vukanović
Srpski vladari Raške od kraja 11. veka, nikada se nisu nazivali tako. Istoričari su ovo prezime izvukli iz imena najstarijeg sina župana Stefana Nemanje Vukana.
Dejanović
Dragaši ili Dejanovići su bili srpski vlastelini koji su u drugoj polovini 14. veka upravljali prostorom oko tromeđe današnje Srbije, Bugarske i Makedonije. Rodonačelnik je bio sevastokrator Dejan koji je bio oženjen rođenom sestrom cara Dušana.
Jedan od najznačajnijih potomaka ove porodice je bio Konstantin, car Vizantije, koji je povezan sa Dragašima i Nemanjićima po ženskoj liniji. On je svoje poslednje sate proveo boreći se na zidinama Carigrada, pokušavajući da se odupre naletima Osmanlija.
Dinjičić
Ova porodica je upravljala oblašću Jadra u doba kraljevine Bosne. Prvi poznati predstavnik je Dinjica, koji se pojavljuje u povelji kralja Stefana Tvrtka kojom srpski kralj potvrđuje povelje pređašnjih banova Bosne i kraljeva Srbije.
Zlatonosović
Srednjovekovna porodica je upravljala oblašću Usore u doba kraljevine Bosne. Braća Vlad i Stefan koji su učestvovali u Kosovskom boju 1389. godine. Tom prilikom su obojica zarobljeni od strane Turaka.
Jakšić
Poznata herojska porodica je Mađare zadivila svojom borbom protiv Turaka, pa ih je kralj Matija nazvao „stubovima hrišćanstva“ i dao im ugarsku plemićku titulu.
Poznata porodica je bila najaktivnija u vreme srpske despotovine.
Kosače (Hercegović, Kosačić, Vuković, Hranić)
Srpska porodica koja je u doba kraljevine Bosne bila najznačajnija posle Kotromanića. Prvobitni posed se nalazio oko Drine i Foče, a kasnije se proširio na Zahumlje, današnju Hercegovinu.
Pripadnik ove porodice je Vlatko Vuković, vojskovođa Tvrtka koji je komandovao levim krilom srpske vojske u Kosovskom boju.
Kotromanić
Posedovali su Visoko, Sutjesku, Bobovac, Fojnicu i Kreševo, ali i okolna rudarska naselja.
Srpska vladarska dinastija u Bosni je vladala približno od 1250. do 1463. godine. Glavni posedi su se nalazili u srednjoj Bosni, u dolini reke Bosne do Vranduka i u župi Lašvi.
Lazarević
Rodonačelnik Lazarevića je bio Pribac, logotet, a potom peharnik na dvoru cara Dušana. Upravo je tu odrastao njegov sin Lazar Hrebeljanović po kojem ova porodica nosi ime. S obzirom da Lazarevi sinovi, Stefan i Vuk nisu imali naslednike, ova porodica, veruje se, nema direktne potomke.
Mrnjavčević
Vladali su prostorom Makedonije, a najznačajniji su Vukašin i Uglješa, dva brata koja su stradala tokom bitke na Marici. Vukašinov sin, Marko, u narodnoj tradiciji je postao poznat kao najveći srpski junak – Kraljević Marko.
Nemanjić
Vladali su Srbijom više od dva veka. Jedanaest vladara se smenjivalo na tronu, s tim što je dinastija nastavila sa postojanjem, potencijalno, putem ženske linije u drugim dinastijama.Svaki vladar iz dinastije Nemanjića se zvao Stefan, što je u to vreme bila više titula nego ime.
Oblačić
Rade Oblačić se smatra rodonačelnikom porodice, ali poreklo ovog vlastelina nije poznato. Služio je despota Stefana Lazarevića i Đurđa Brankovića.
Poznato je da su imali velike posede na severu Šumadije.
Pavlović (Jablanović)
U doba kraljevine Bosne, upravljali su istočnim i jugoistočnim delovima današnje Bosne i Hercegovine, zvanom tada Zemljom Pavlovića. Najpoznatiji predstavnik i rodonačelnik je bio Pavle Radenović. Sa završetkom osmanlijskog osvajanja kraljevine Bosne, Pavlovići nestaju sa istorijske scene.
Sankovići
Vlastelini srednjovekovne Bosne su bili gospodari Humske zemlje.
Crnojević (Đurašević, Gojčinović i Kalođerović)
Srpska plemićka porodica iz Crne Gore vladala je Zetom i Crnom Gorom u kontinuitetu do 1498. godine. Poznati su po pribavljanju prve štamparije na ovim prostorima. Današnji Crnojevići jesu potomci ove slavne porodice.
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com